7-15 yaş grubundaki kekeme olan ve olmayan bireylerin sözel iletişim tutumlarının karşılaştırılması
No Thumbnail Available
Files
Date
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı
Abstract
Bu bölümde araştırmaya ilişkin özet ve sonuca yer verilmiş, daha sonra hem uygulama hem de ileriki araştırmalar için öneriler sunulmuştur. Özet Kekemelik çok boyutlu bir akıcılık bozukluğudur. Klinik çalışmalarda kekemelerin sözel iletişime karşı olumsuz tutuma sahip olduklarının gözlenmesi ve bu tutumların kekemeliği geliştirici ve devam ettirici bir faktör olabileceğinin kabul edilmesi, kekemelerin sözel iletişim tutumlarının sistematik araştırmalarla değerlendirilmesini gerektirmiştir. Kekemelerin sözel iletişim tutumlarını konu alan ilk çalışmalar, yetişkin kekemelerin sözel iletişim tutumlarının kekeme olmayanlarınkinden farklılaaşıp farklılaşmadığını belirlemeyi amaçlamışlardır. Bu konuda yapılan tüm çalışmalarda yetişkin kekemelerin kekeme olmayan yetişkinlere göre daha olumsuz sözel iletişim tutumlarına sahip oldukları sonucuna varılmıştır. Yetişkin kekemelerin sözel iletişim tutumlarını değerlendiren araştırmaları uzun yıllar sonra kekeme çocukların sözel iletişim tutumlarını inceleyen araştırmalar izlemiştir. Yapılan çalışmaların bir kısmında çocuk kekemelerin sözel iletişim tutumlarının kekeme olmayan akranlarının tutumlarından farklılaşmadığı bulguları elde edilirken, diğer araştırmalarda kekeme çocukların kekeme olmayan akranlarına göre daha olumsuz sözel iletişim tutumlarına sahip oldukları sonucuna varılmıştır.Bu araştırma 7-15 yaş grubundaki kekeme olan ve olmayan bireylerin sözel iletişim tutumlarını karşılaştırmayı ve bu çocukların sözel iletişim tutumlarının cinsiyet, yaş ve sınıf düzeylerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını ayrıca kekeme olup olmama ile bu değişkenlerin sözel iletişim tutumları üzerindeki ortak etkilerinin anlamlı olup olmadığını belirlemeyi amaçlayan betimsel bir araştırmadır. Araştırmaya katılan 60 kekeme ve 402 kekeme olmayan çocuğa "iletişim Tutum Testi" uygulanmıştır. Çocuklardan ölçekte bulunan her ifadeyi kendilerine göre doğru ya da yanlış olup olmadığına göre değerlendirmeleri istenmiştir, ölçekten alınan puan ne kadar yüksek olursa çocuğun sözel iletişime karşı tutumu da o kadar olumsuz gözükmektedir. Kekeme olan ve olmayan çocukların "iletişim Tutum Testi" ile değerlendirilen sözel iletişim tutumlarının farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla t-testi kullanılmıştır. Yine bu çocukların tutumlarının cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı varyans analizi (ANOVA) ile çözümlenmiştir. Varyans analizinde yaş ve sınıf değişkenlerine göre ortaya çıkan farklılığın hangi yaş ve sınıf düzeylerinde ortaya çıktığını saptamak amacıyla Fisher LSD Test kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, kekeme çocukların kekeme olmayan akranlarından daha yüksek "İletişim Tutum Testi" puanlarına sahip oldukları görülmüştür. Ayrıca araştırma bulgularına göre, bu çocukların sözel iletişim tutumları cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi gruplarına göre farklılaşmıştır. Erkekler kızlara göre daha yüksek puan almışlardır. Kekeme olmayan çocukların puanları yaş ve sınıf düzeyinin yükselmesiyle artma eğilimi göstermiştir. Kekeme olan çocukların puanları ise 7-8 yaş 1-2. Sınıf düzey gruplarındansonra yükselmeye başlamış ardından 13 yaş ve 7-8. Sınıf düzeylerinden sonra hafif düzeyde düşmüştür. Sonuç Araştırmanın bulgularına göre, kekeme çocukların kekeme olmayan akranlarına göre daha olumsuz sözel iletişim tutumlarına sahip oldukları anlaşılmaktadır. Yetişkin kekemelerin sözel iletişim tutumları ile konuşmayı düzeltici eğitim programlarının başarısının ilişkisini inceleyen araştırmalarda, olumsuz sözel iletişim tutumlarının varlığının programın başarısını uzun dönemde olumsuz olarak etkilediğine ilişkin bulgular elde edilmiştir. Ayrıca araştırmalarda olumsuz sözel iletişim tutumlarının düzelmesinin akıcılığın kazanılmasından tamamen bağımsız olduğu, akıcılık kazanılsa da bu tutumların düzelmeyebileceği ve uzun dönemde konuşmanın tekrar bozulmasına yolaçabileceği sonuçlarına varılmıştır. Çocuk kekemelerin de yetişkin kekemeler gibi olumsuz sözel iletişim tutumlarına sahip oldukları sonucunun elde edilmesi, çocuk kekemelerin sözel iletişim tutumları ile konuşmayı düzeltici eğitim programlarının başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesini ve sözel iletişim tutumlarının kekemeliğin değerlendirilmesinde farklı bir boyut olarak ele alınmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Değerlendirme sonucunda kekeme çocukta olumsuz sözel iletişim tutumlarının varlığının tesbit edilmesi ile çocuğa konuşmayı düzeltici eğitim programlarının yanısıra bu tutumlarını düzeltici programlardan birinin hazırlanması ve uygulanmasının gerekliliği de görülmektedir. 77Kekeme çocuklarda 7-8 yaş ve 1. -2. sınıf düzeylerinde bile olumsuz sözel iletişim tutumlarının varlığının belirlenmesi ayrıca bu tutumların yaş ve sınıf düzeylerinin yükselmesiyle arttığının görülmesi, bu tutumların oluşmaması için gereken önlemlerin alınması zorunluluğunu doğurmaktadır. Öneriler Araştırma bulguları çerçevesinde ve ilgili literatür taramaları sonucunda sunulan öneriler, uygulamaya ve ileriki araştırmalara yöneliktir. 1. Uygulamaya Yönelik Öneriler Araştırmada kekeme çocukların kekeme olmayan akranlarına göre daha olumsuz sözel iletişim tutumlarına sahip oldukları ve bu olumsuz tutumların yaş ve sınıf düzeylerinin yükselmesiyle arttığı sonuçlarına varılmıştır. Bu bulgular ışığında, uygulanmaya yönelik şu öneriler getirilebilir. a) Kekemeliğin değerlendirilmesinde sözel iletişim tutumlarının farklı bir boyut olarak ölçülmesi ve olumsuz sözel iletişim tutumlarının varlığının tesbiti durumunda çocuğa konuşmasını düzeltici programların yanısıra bu tutumlarını düzeltici programların hazırlanması ve uygulanması uygun olabilir. b) Bu çalışmada geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış olan 7-15 yaş grubu çocukların sözel iletişim tutumlarını ölçen "İletişim Tutum Testi" ilgili uzman ve eğitimciler tarafından uygun program hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi amacıyla kullanılabilir. 78c) Kekeme çocuklarda olumsuz sözel iletişim tutumlarının gelişmemesi doğrultusunda önleyici tedbirlerin alınması uygun olabilir. Olumsuz sözel iletişim tutumlarının ortaya çıkışında dinleyici tutumlarının önemi düşünüldüğünde, çocuğa en yakın kişiler olarak başta anne, baba ve öğretmeni olmak üzere yönlendirilebilir. Kekemeliği tanıtıcı ve kekeme bireye nasıl davranılması gerektiği konusunda oturumlar ve seminerler düzenlenebilir. Aile rehberliğinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması yararlı olabilir. Özellikle okulöncesi ve ilkokul öğretmenlerinin özel eğitim konusundaki hizmetiçi eğitimleri gerçekleştirilebilir. 2. Ileriki Araştırmalara Yönelik öneriler Konuyla ilgili literatür taramaları sonucunda kekeme çocukların sözel iletişim tutumlarına ilişkin başka araştırmaların yapılması gerektiği kanısı uyanmıştır. Bunlar: a) Çocuk kekemelerin sözel iletişim tutumları ile konuşmalarını düzeltici eğitim programlarının başarısı arasındaki ilişki incelenebilir. b) Kekeme çocukların sözel iletişim tutumları ile kekemeliğin derecesi, süresi ve yaşanan olumsuz iletişim deneyimlerinin sayısı arasındaki ilişki incelenebilir. c) Anne babanın kekeme çocuğa yönelik tutumlarıyla çocuğun sözel iletişim tutumları arasındaki ilişki incelenebilir.
Description
Keywords
SOSYAL BİLİMLER (GENEL), EĞİTİM